selective focus photography of stop road sign

Ja, je mag nee zeggen

'Er kan nog meer bij'

Het valt me op dat veel mantelzorgers gebukt gaan onder een gek soort schuldgevoel. Zij mogen niet klagen, zij zijn immers gezond. Zij kunnen wel een stapje harder lopen, zij mankeren immers niets. Een uurtje minder slaap? Kan best. Nog meer dagelijkse klusjes op het takenlijstje erbij? Allemaal geen probleem.

Is dat erg? Niet per se natuurlijk. Zolang jij elke dag vol energie opstaat, tijd genoeg hebt en dat extra stapje met plezier doet. Is dat zo: Helemaal prima. Maar vaak is de werkelijkheid net even anders. Als je eerlijk bent, zo bruisend spring je niet je bed uit ‘s ochtends. En die ‘zeeën van tijd’ ken je alleen nog maar van een vage herinnering aan vakantie. Ooit, lang geleden, in een ander leven, toen er nog niet zoveel zorgen waren.

Gevoel van schuld

Vaak zeggen we ‘ja’ vanuit schuld. We hebben een schuldgevoel omdat wij nog fit zijn. Omdat wij meer energie hebben en omdat wij nog een lange toekomst voor ons hebben. En je lieve naaste niet meer. Check maar eens bij jezelf… Zit er een kern van waarheid in?

Mantelzorgen zonder schuldgevoel bestaat niet. Er komt altijd wel een momentje dat je de ander teleurstelt, hoe klein dan ook. Al is het maar dat je naar huis gaat, terwijl de ander je graag nog wat langer had gezien. Of als je snel onder de douche springt, terwijl de ander daardoor even moet wachten. Het is onvermijdbaar, omdat we allemaal verschillend zijn. We hebben allemaal onze eigen afspraken, behoeften en allemaal een grote, doch beperkte portie energie.

Pijn ontwijken

Dat schuldgevoel is niet zozeer de bottleneck. Het zal er altijd zijn. Maar onder dat schuldgevoel zit eigenlijk nog iets anders verstopt. Als een deken bedekt het een vorm van medelijden. Medelijden met onze dierbare die zo ziek is. En daaronder? Daaronder zit de kern: Pijn.

De pijn van hoe het nu is. Verdriet om de dromen die weg zijn, om gezondheid die nooit meer terug komt. Het moeilijk vinden om je dierbare achteruit te zien gaan.

Daarom zeggen we zo vaak ‘ja’. Want iets praktisch doen, is vele malen beter dan die pijn te moeten voelen.

Grenzen

En weet je, die pijn vermijden is nog steeds geen probleem. Het is ontzettend menselijk, zo zitten we in elkaar. Het wordt pas een probleem als jouw ‘ja’ over jouw eigen grenzen gaat. Als je iets toezegt wat je diep van binnen eigenlijk helemaal niet wilt, om wat voor reden dan ook. Of als je jezelf juist iets belangrijks ontzegt, om de ander maar niet teleur te stellen. 

Voorbeelden uit de praktijk? Geen afspraken buiten de deur meer durven maken, zelfs een simpele uitnodiging voor koffie afslaan . Grotere zorgtaken zoals douchen op je nemen, omdat de ander zich zo vertrouwt voelt bij jou. Of zoals laatst: toezeggen om na overlijden het lichaam te wassen, terwijl je daar nu al buikpijn van hebt. 

Iedereen heeft grenzen, ook jij.

Hoe doe je dat?

Bij jezelf blijven, dat is de grote truc. Ze zeggen niet voor niets: een ‘nee’ tegen de ander is een ‘ja’ tegen jezelf.

Krijg je een verzoek en weet je even niet wat je precies wilt antwoorden? Zorg dan dat je tijd wint. Geef aan er een nachtje over te willen slapen, omdat je alleen dingen wilt toezeggen die je ook waar kunt maken. Of stel nog wat vragen aan je naaste, zo heb je meer tijd om aan te voelen wat je nu echt wilt.

Wat je antwoord ook is, zorg altijd dat het warm en liefdevol is. De toon maakt de muziek. Met de juiste uitleg is je naaste misschien zelfs opgelucht dat je het eerlijk zegt. Die wil niet over jouw grens gaan, hij of zij houdt immers ook van jou.
Vaak genoeg kennen we de grens van de ander onvoldoende. Daarom is erover praten zo belangrijk. 

Zeg ‘ja’ als je het wilt én als je het echt kunt. En zeg ‘nee’ als je van binnen voelt dat je het eigenlijk liever niet zou doen.

Ja, je mag nee zeggen