Met grote ogen kijkt ze me aan, het blijft stil. Het duurt bij elkaar misschien drie seconden en toch voelt het veel te lang. Ik speur naar een reactie. Wat denkt ze, wat gaat er nu in haar hoofd om?
Ik observeer zorgvuldig en zoek signalen. Ze draait haar hoofd en kijkt opzij, haar hoofd gaat in een knik. De ogen gaan van links naar rechts, dan naar boven en eindigen onderin. Haar hoofd knikt terug en kijkt nu vooral verbaasd.
Dan breekt een lach door en er verschijnt een twinkeling. “Wat een goeie vraag!”.
NLP
Het zijn slechts drie woorden. Zo simpel, zo elegant eenvoudig en bijzonder doeltreffend: Wat Werkt Wel?
In september, tijdens de eerste opleidingsdag van NLP (NeuroLinguistisch Programmeren, een soort positieve psychologie) kwam deze vraag al voorbij. Niet eens als methode of techniek, meer als huisregel. Na “bewaak je koffiekopje met je leven, want we hebben er precies genoeg”.
Quasi nonchalant werd het gebracht, als een van de uitgangspunten. “Wat werkt wel?”. De focus verleggen van het probleem naar de oplossing.
De meeste huisregels schreef ik de eerste dag niet op. Deze wel, zelfs met drie streepjes onder de w’s. “Vertel ons niet je probleem, maar vertel ons hoe je het graag wil zien”.
Vier niveaus van reageren
Drama
Er zijn grofweg vier manieren om op een situatie te reageren. Maar al te vaak reageren we primair en gaat het vooral over wat iemand wel of niet mag doen, in jouw beleving. Het gaat over de schuldvraag. Drama, noemen we dit soort reactie. “… en toen zei hij… …en toen deed zij…”, dat soort gesprekken. Het is een veelvoorkomende reactie, vaak gestuurd door emotie. Ongemerkt zit dit niveau ook vol met oordelen, want maar al te vaak vinden we ook dat iemand iets niet had mogen doen. Het raakt ons, en dus had de ander niet zo mogen handelen.
Situatie
Net achter de Drama ligt het niveau van de Situatie. Op dit niveau willen we een oplossing. Het gaat minder om de emotie en we richten ons meer op de feiten. Hoe is het gebeurd? Wat is er feitelijk aan de hand én hoe kunnen we dit oplossen? Een erg bekend en ook veel voorkomend niveau, want zijn we niet allemaal enorm goed getraind in het zoeken naar oplossingen? Hoeveel brandjes worden er niet geblust in je directe omgeving. We willen terug naar het oude vertrouwde, alsof er niets gebeurd is. Op korte termijn vaak een prima aanpak, alleen blijft het onderliggende oorzaak onbesproken en is de kans op herhaling groot.
Keuze
Het derde niveau Keuze gaat meer over nieuwe perspectieven. De vraag die centraal staat is “Wie wil ik zijn in deze situatie?”. Door uit je automatische reactie te stappen en even uit te zoomen, ziet de situatie er vaak anders uit. De emotie loslaten en letterlijk een ander perspectief nemen. Hoe zou je willen reageren? Door deze vraag te beantwoorden zie je ook jouw aandeel in het verloop. Ook al kun je de omstandigheden niet altijd direct veranderen, je kunt wel kiezen hoe je reageert.
Kans
Het laatste niveau is die van Kans. Hier kijk je niet alleen naar deze situatie, maar ook naar soortgelijke momenten. Hoe reageerde je daar, wat is het patroon. Een belangrijke vraag is “Wat heb ik hier te leren?”. Welk ander gedrag kun je jezelf aanmeten, welke kans ligt er om te groeien? Het vraag ook meer moed, want reflectie kan ook confronterend zijn. Uiteindelijk leidt zelfreflectie tot meer inzichten dan de weg van een snelle oplossing.
Creëren in plaats van reageren
Terug in de keuken. Ik zie de twinkeling in haar ogen. In die paar seconden die een eeuwigheid leken te duren heeft ze een helder inzicht gehad. Haar primaire, emotionele reactie op een klein incident was lichte irritatie. Omwille van de goede vrede besloot ze haar mond te houden. Een perfect oplossing voor de korte termijn. alleen voor de lange termijn niet zo handig. Zoals te raden valt, kwamen soortgelijke situaties steeds meer voor. Met telkens meer geprikkeldheid, het stapelt op.
Wie wil ik zijn, had ze zich afgevraagd, hoe wil ik reageren? Vriendelijk, behulpzaam en duidelijk. Dat inzicht gaf al ruimte. Het bood de mogelijkheid om een volgende keer anders te reageren.
Gevolgd door: Wat heb ik nodig om zo te kunnen reageren, wat heb ik zelf te doen? Ook daar was razendsnel antwoord op gekomen: Zelfvertrouwen. Meer geloven in mezelf en dat ook uitstralen naar de buitenwereld.
Wat werkt wel?
Heel mooi om te zien hoe snel inzichten binnen kunnen komen. Dat zo’s simpel zinnetje zoveel effect kan hebben: Wat Werkt Wel?
Wil jij ook aan de slag met jezelf. Ben je het zat om als mantelzorger boos en verdrietig te zijn op de situatie en wil je leren makkelijker met de onzekere toekomst om te gaan? Stuur een berichtje voor een oriënterend gesprek. Ik hoor graag van je!
